Job Name Analysis เพราะชื่อนั้นสำคัญไฉน

สวัสดีค่ะ
หลังจากผ่านสัปดาห์การสอบกลางภาคมาอย่างโชกโชนและได้นอนชาร์จแบตจำศีลมาสักพัก
เรามาเขียนบล็อคที่เรารักกันต่อดีกว่าค่ะ

วันนี้จะขอวนกลับมาเรื่องเกมค่ะ

ครั้งที่แล้วนี่แค่พอหอมปากหอมคอ แนะนำภาพรวมไปใช่มั้ยคะ

เพราะงั้นสิ่งที่จะนำเสนอในวันนี้จะลงลึกเข้าไปในโลกของเกม RPG อีกสักหน่อยค่ะ

สิ่งที่ว่านั่นก็คือ "อาชีพ" ค่ะ

คือต้องขออธิบายก่อนว่าไม่ใช่ทุกเกมจะมีระบบอาชีพนะคะ บางเกมอาจจะเน้นแบ่งธาตุให้ตัวละคร แล้วแบ่งว่าธาตุไหนชนะธาตุไหน อะไรทำนองนี้ค่ะ

แต่แน่นอนว่าในโลกแฟนตาซีเนี่ย คงไม่ใช่อาชีพแบบ ครู พยาบาล พนักงานออฟฟิสหรืออะไรแบบนั้นนะคะ มันจะมีความพิเศษใส่ไข่ icing on top กันบ้างให้สมความเป็นแฟนตาซี

อาชีพที่ว่าเนี่ย เอาจริง ๆ ก็มีตั้งแต่อะไรที่ดูเป็นไปได้อย่าง นักร้องหรือไอดอล(ใช่ค่ะ มีอาชีพแบบนี้ในเกมด้วย!) ไปจนถึง อัศวินแห่งความมืด (草) อะไรเถือกนี้ค่ะ

เนื่องจากแค่เอาอาชีพในเกมมาแนะนำมันก็จะจืดชืดเกินไป(ไม่)หน่อย

เพราะงั้นเลยทำตารางเปรียบเทียบชื่ออาชีพในเวอร์ชั่นภาษาญีุ่่นกับเวอร์ชั่นอังกฤษมาช่วยให้ทุกคนยังไม่กดปิดโพสต์นี้ทิ้งไปนะคะ....

(อาชีพที่จะนำเสนอมาจากแค่เกม Bravely Second เพียงเกมเดียวนะคะ)

โดยอันที่เลือกมาจะเป็นชื่อที่ไม่ได้ใช้ตรงกันเป๊ะค่ะ

เพื่อค้นหาผู้ชนะในการเลือกใช้คำให้สื่อความหมายได้ดีที่สุด(กลายเป็นการแข่งขันไปตั้งแต่เมื่อไหร่ก่อน)

อะแฮ่ม สรุปแล้วก็คือวันนี้เราจะมาพิจารณาการเลือกใช้คำของทั้งสองเวอร์ชั่นกันค่ะ!

เอาล่ะค่ะ

เรามาเริ่มกันที่อันแรกเลยดีกว่า

1. すっぴん แปลว่า ไร้การเสริมแต่ง เหมือนเราไปมหาลัยแล้วไปทั้งหน้าสด ก็คือไปแบบ すっぴん ค่ะ

     Freelancer ก็คือฟรีแลนซ์อย่างที่เราเรียกกันในไทย อาชีพของเราในอนาคตค่ะ  

อาชีพนี้เป็นอาชีพเริ่มต้นของตัวละครในเกมค่ะ stats ต่าง ๆ ไม่ว่าจะเป็นค่าพลังโจมตีหรือค่าพลังเวทย์จะอยู่ในระดับเดียวกันหมด ไม่มีอะไรเด่นเป็นพิเศษ 

ถึงตอนแรกจะแอบคิดว่าการใช้ すっぴん ออกจะตลกไปสักหน่อยสำหรับชื่ออาชีพ แต่การใช้ชื่ออาชีพว่า すっぴん เนี่ยตรงกับอาชีพนี้มากกว่า Freelancer อีกนะคะเนี่ย เพราะถ้าลองมองจากโลกความเป็นจริงแล้วการฟรีแลนซ์ก็อาจจะต้องมีความชำนาญในด้านใดด้านหนึ่งด้วย แต่อย่างที่ได้บอกไปว่าอาชีพนี้ไม่มีจุดเด่น ไม่ใช่สายใช้เวทย์หรือโจมตีแรง เพราะงั้นคำว่า すっぴん หรือการไร้การเติมแต่งจึงน่าจะสื่อความหมายได้ดีกว่า Freelancer 

รอบที่หนึ่ง ญี่ปุ่น 1 อังกฤษ 0

2. 聖騎士 หรือ อัศวินศักดิ์สิทธิ์ เกร็ดเล็กเกร็ดน้อยค่ะ คำว่า 聖 นี่แปลได้ทั้งว่าศักดิ์ศิทธิ์ สูงส่ง บริสุทธิ์ก็ยังอาจจะพอเข้าข่ายอยู่ ที่เห็นบ่อย ๆ คงมาจาก 聖なる日 ซึ่งก็คือวันคริสต์มาสนั่นเองค่ะ 

อันนี้จะเริ่มยากขึ้นมาหน่อยค่ะเพราะคำว่า Templar เนี่ย เป็นชื่อที่ใช้เรียกกองทัพอัศวินศาสนาคริสต์นิกายแคทอลิกที่ถูกจัดตั้งขึ้นในยุคสงครามครูเซด(....) 

เอาเป็นว่าตัวอาชีพเนี่ย เป็นอัศวินที่เน้นการตั้งรับค่ะ stats พลังป้องกันจะสูง หรือพูดภาษาเกมเมอร์ก็คือแท็งค์ค่ะ

ตอนนี้เกิดความงงค่ะ

ว่าทำไมอังกฤษถึงเลือกใช้คำว่า templar....ถ้าเราเป็นคนตะวันตก มันอาจจะ make sense กว่านี้ก็เป็นได้

แต่เนื่องด้วยคำนี้ทำให้รู้สึกถูก Alienate โดยความเป็นตะวันตกจนไม่สามารถเข้าใจเซ้นส์ของสิ่งที่มันพยายามจะสื่อได้จึงคิดว่า 聖騎士 เป็นชื่อที่เหมาะสมกว่ามากเลยค่ะ

(Alienate = การทำให้คน ๆ นึงรู้สึกโดดเดี่ยวหรือแปลกแยก) 

ก็นั่นล่ะค่ะ ญี่ปุ่น 2 อังกฤษ 0

3. 導師 อันนี้เริ่มเครียดแล้วค่ะ ไม่รู้จะแปลไงดี　คือคำว่า 導 แปลว่า การชี้นำทาง มารวมกับ 師 ที่แปลว่าผู้สอน ครู ทำไมเหมือนเป็นคำซ้อนเพื่อความหมายไปซะอย่างงั้นนะ.... แต่ความจริงแล้วคำนี้มีการใช้ในชีวิตจริงด้วยค่ะ เป็นคำที่ใช้เรียกคนที่สอนพวกพระสูตรของศาสนาพุทธค่ะ(....)

ทำไมต้องเกี่ยวกับศาสนาอีกแล้ว ร้อน ๆ หนาว ๆ ไปหมดเลยค่ะพิตา

ส่วน Spirit Master ก็คือผู้ควบคุมวิญญาณ จ้าวแห่งวิญญาณ

แต่ในส่วนของอาชีพนั้น เป็นอาชีพที่ไม่มีท่าโจมตี เป็นสายซัพพอร์ตเพื่อน ๆ ในทีม ไม่ว่าจะสร้างเกราะ ทำให้การโจมตีของทั้งฝ่ายเราและฝ่ายตรงข้ามไม่มีผล ควบคุมแทบทุกอย่างได้ตามใจนึก

เพราะงั้นครั้งนี้ต้องให้ฝ่ายอังกฤษเค้าแล้วล่ะค่ะ Master มาขนาดนี้แล้ว

กลายเป็น ญี่ปุ่น 2 อังกฤษ 1 

4. คำที่ใกล้เคียงกับ 魔人 ที่สุดในภาษาไทยคงหนีไม่พ้นอสูรหรือมาร 

    ส่วน Arcanist มาจากคำว่า Arcane ที่แปลว่าเรื่องที่ถูกเก็บไว้เป็นความลับ ลี้ลับ ยากจะเข้าใจ Arcanist จึงแปลว่าผู้ที่มีความรู้ในการทำบางสื่งบางอย่างที่เป็นความลับ

อาชีพนี้เป็นอาชีพที่เน้นโจมตีอีกฝ่ายที่กำลังอ่อนแอจากการติดสถานะโดยใช้พลังเวทย์ (อย่างเช่น ติดพิษ) พูดง่าย ๆ คือเป็นคนผลักเค้าล้มไม่พอยังเป็นคนเหยียบซ้ำด้วยซะเองค่ะ เอาจริง ๆ ไม่ค่อยเล่นอาชีพนี้เลยค่ะเพราะชอบโจมตีแบบซึ่ง ๆ หน้ามากกว่า ศัตรูมีไว้พุ่งชนค่ะ

อันนี้มองว่าไอ่วิชาที่ใช้โจมตีอีกฝ่ายตอนติดพิษแล้วพลังการโจมตีจะแรงเป็นพิเศษเนี่ย คงเป็นวิชาลี้ลับไม่ค่อยมีใครรู้ ซึ่งก็ตรงกับความหมายของ Arcanist มากเลยทีเดียว ส่วน 魔人 ยังสื่อแก่นของอาชีพนี้ออกมาได้ไม่ดีเท่าไหร่ ประมาณว่า อสูร อสูรแล้วยังไงต่อล่ะ? อีกอย่างคือภาพในหัวของคำว่าอสูรน่าจะเป็นความป่าเถื่อน ซึ่งก็ตรงอยู่นะคะ เหมือนการทำลายล้างแบบก็อตซิลล่าบุกมากกว่าแบบคนล้มแล้วจับเค้ามาฟาดต่อค่ะ

ด้วยเหตุนี้ ญี่ปุ่น กับ อังกฤษ จึงได้ไป 2 เท่ากัน โดยปริยาย

เอาล่ะค่ะ เรามาดูอาชีพสุดท้ายกันเลยดีกว่าค่ะ

5. トマホーク(Tomahawk) เนี่ย เป็นชื่อขวานของชนพื้นเมืองในทวีปอเมริกาค่ะ เป็นขวานไม่ใหญ่มากสามารถจับได้ด้วยมือเดียว

ในขณะที่ Hawkeye นั้นอาจติดภาพจำจากฮอว์กอายในหนังซูเปอร์ฮีโร่ที่เป็นนักธนูว่าเป็นคำที่ใช้เรียกคนที่มีสายตาดีราวกับเหยี่ยว แต่ความจริงแล้ว Hawkeye นั้นเป็นคำที่ใช้เรียกคนที่เกิดที่รัฐไอโอวาของอเมริกาค่ะ

ในขณะที่ในเกมนั้น อาชีพนี้ให้พูดง่าย ๆ เลยคือเป็นนักแม่นปืนค่ะ ใช้หน้าไม้เป็นอาวุธโจมตีระยะไกล

ตรงนี้มีประเด็นเล็กน้อยค่ะ

จริง ๆ แล้วการใช้คำว่าโทมาฮอว์กนั้นได้รับกระแสลบจากชาวตะวันตกเนื่องจากชุดของตัวละครที่เล่นอาชีพนี้ไปคล้ายคลึงกับ stereotype ชนพื้นเมืองอเมริกันค่ะ โดยการมีขีดสีขาวตามตัวและใบหน้า และเครื่องประดับขนนกที่หัว แต่ทว่าพอเกมถูกปล่อยในตะวันตกแล้วความคล้ายคลึงกับชนชาวพื้นเมืองอเมริกันนี้กลับกลายเป็นความคล้ายคลึงกับคาวบอยแทนค่ะ

การเปลี่ยนแปลงจุดนี้เป็นที่ถกเถียงกันว่าสมควรแล้วหรือไม่

เพราะในแง่หนึ่งมันเป็นการ represent ชนกลุ่มน้อยอย่างชาวอินเดียนแดง

แต่ในอีกมุมหนึ่งคือหากมันเป็นการ represent ที่ไม่ถูกต้องเพราะใส่ภาพจำของคนนอกมากเกินไปอาจทำให้เกิดความไม่พอใจได้

แต่ถ้ามองในแง่มุมของคำที่สื่อความเป็นอาชีพนี้ได้ดีกว่าก็คงต้องเป็น Hawkeye อย่างไม่ต้องสงสัยค่ะ

นอกจากจะได้ภาพจำของซูเปอร์ฮีโร่เข้ามาช่วยแล้วคำแปลตรงตัวอย่าง ตาเหยี่ยว ก็เหมาะสมกับนักแม่นปืนอย่างอาชีพนี้โดยไม่ต้องสงสัย

วันนี้เราก็ได้ข้อสรุปกันไปแล้วค่ะว่าระหว่างชื่ออาชีพในต้นฉบับกับที่ถูกแปลเป็นอังกฤษนั้น เวอร์ชั่นแปลชนะไปอย่างฉิวเฉียดด้วยคะแนน 3 ต่อ 2

สรุปกันสักเล็กน้อย

กลับกลายเป็นว่าญี่ปุ่นที่เราน่าจะมีความคุ้นชินหรือเข้าถึงได้ง่ายกว่าความเป็นตะวันตกกลับ alienate เรามากกว่าซะอีกค่ะ อาจด้วยความที่ญี่ปุ่นมีเอกลักษณ์เฉพาะตัวที่คนนอกเข้าใจได้ยาก อย่างการเลือกใช้ชื่ออาชีพว่า 魔人 เนี่ย จนถึงตอนนี้เราก็ยังไม่ค่อยเก็ตเท่าไหร่นัก

หรืออาจเป็นเพราะความเป็นตะวันตกมัน mainstream กว่าเนื่องจากเวอร์ชั่นภาษาอังกฤษไม่ได้ผลิตออกมาเพื่อเล่นอยู่แค่ในประเทศเดียวเท่านั้น (ไม่ได้จำกัดอยู่ในอเมริกาอย่างเดียว) จึงเลือกใช้คำที่แม้แต่คนประเทศอื่น ๆ ก็เข้าถึงเซ้นส์ของมันได้ไม่ยาก

สิ่งที่เกิดขึ้นนี้คือ Language Localization ค่ะ

Localization ไม่เหมือนกับการแปลอย่าง Translation ตรงที่มันมีความพยายามที่จะทำให้เนื้อหาที่ออกมาเนี่ยเข้าใจได้ง่ายสำหรับคนกลุ่มหนึ่ง เป้าหมายไม่ใช่การแปลตรงตัว แต่เป็นการแปลให้เข้ากับบริบทสังคมและความคุ้นชินของคนกลุ่มนั้น ๆ 

อย่างถ้าใครท่องอินเตอร์เน็ตบ่อย ๆ อาจจะเคยเจอมีมนี้ค่ะ

อันนี้เป็นตัวอย่างของการ localization ที่ชัดเจนเลยทีเดียวค่ะ

โอนิกิริในอนิเมโปเกม่อนถูกเรียกว่าโดนัทไส้เจลลี่แทน เพราะถ้าเรียกว่าโอนิกิริคนตะวันตกก็จะไม่เข้าใจ จะเรียกว่า rice ball เด็ก ๆ ก็อาจจะไม่เก็ตว่ามันคืออะไร เพราะชาวตะวันตกไม่นิยมรับประทานข้าวเป็นอาหารหลักอย่างคนเอเชีย สุดท้ายข้าวปั่นเลยกลายเป็นโดนัทแทนไปโดยปริยายค่ะ(...)

เราคิดว่ามันก็เหมือนกับการเลือกใช้คำว่า Arcanist แทน Demon หรือ Devil ที่แปลตรงตัวมาจาก 魔人 ค่ะ

เพื่อให้คนที่เล่นไม่รู้สึกว่าตนกำลังถูก alienate การแปลเพื่อ Localize จึงสำคัญมากค่ะ

เราว่ามันเป็นเรื่องที่ท้าทายกว่า Translation มากเลยค่ะ อยากมีโอกาสได้ลองทำอะไรแบบนี้บ้าง แต่ในประเทศไทยที่วงการเกมไม่ได้กว้างอย่างใครเขาเราก็เล่นภาคภาษาอังกฤษวนไปค่ะ....

ฉันมีความฝัน ที่แม่เคยฝัน ที่ไม่กล้าฝัน ที่คนธรรมดาคนนึงไม่กล้าฝัน อยากเห็นเกมที่เล่นถูก Localize เป็นไทยบ้างจังค่ะ  

วันนี้ขอลาไปก่อน

ทุกคนมีความคิดอย่างไรมาแชร์กันได้นะคะ เหงาค่ะ

ราตรีสวัสดิ์ค่ะ (หรือควรเป็นอรุณสวัสดิ์นะ?)